Γιορτή Τριών Ιεραρχών 2011-12
ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΤΡΕΙΣ ΙΕΡΑΡΧΕΣ (2012)
Μηνύματα των τριών Μεγάλων
Έχουν τα έθνη τους ήρωές τους. Έχουν οι παρατάξεις τους πρωτοπόρους. Έχουν οι λαοί τους προμάχους της ελευθερίας. Έχουν οι πόλεις τους μεγάλους ευεργέτες τους. Έχει και η Εκκλησία του Χριστού, τους δικούς της ήρωες και πρωτοπόρους: Βασίλειο το Μέγα, Γρηγόριο το Θεολόγο και Ιωάννη το Χρυσόστομο. Αυτούς τους τρεις αγωνιστές παρουσιάζει και προβάλλει σήμερα η εκκλησία μας. Τους ονομάζουν, αστέρες της παιδείας, στύλους της εκκλησίας, δημιουργούς του ελληνοχριστιανικού πολιτισμού. «Μεγίστους φωστήρας, προμάχους της ευσεβίας και όργανα του πνεύματος», τους ανυμνεί η εκκλησία.
Κι εμείς τι μπορούμε άραγε να πούμε γι' αυτούς τους γίγαντες που φώτισαν την οικουμένη;
Το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε δεν είναι οι ύμνοι και τα εγκώμια. Το πιο σωστό είναι να ανοίξουμε διάπλατα τις πύλες της ψυχής μας, και να δεχτούμε τα μηνύματα που μας στέλνουν οι παμμέγιστοι αυτοί πομποί, οι τρεις εξέχουσες μορφές της Ορθοδοξίας, σε μας τους ανθρώπους του 2012
Το πρώτο μήνυμα που εκπέμπουν με τον πνευματικό τους ασύρματο είναι η αφοσίωση στα μεγάλα ιδανικά.
Γιος ανωτάτου αξιωματούχου του κράτους ο Χρυσόστομος, γιος επισκόπου ο Γρηγόριος και δικηγόρου ο Βασίλειος, είχαν κάθε δυνατότητα να ζήσουν μια άνετη ζωή, την «ντολτσεβήτα» της εποχής τους. Μπροστά τους ήταν ανοιχτοί οι δρόμοι προς τα κοσμικά αξιώματα, προς τις δάφνες και τις δόξες. Και οι τρεις τους ήταν προικισμένοι με μοναδικά και καταπληκτικά προσόντα. Γι'αυτό και μορφώθηκαν ευρύτατα. Φοίτησαν στα σπουδαιότερα κέντρα φοιτήσεως της εποχής τους, την Αντιόχεια και την Αθήνα. Σπούδασαν Ρητορική, Φιλοσοφία, Ιατρική, Φυσική, Αστρονομία...... Δεν υπήρξε επιστήμη με την οποία να μην ασχολήθηκαν.
Ο Μ. Βασίλειος μάλιστα κατείχε τόσο πολύ τις διάφορες αυτές επιστήμες όσο δεν είχε ο κάθε επιστήμονας τη δική του επιστήμη. Έτσι, η δόξα του κόσμου γοητευτική και ελκυστική χαμογελούσε στους τρεις νέους. Η αρχή της δημόσιας ζωής τους χρυσώθηκε με τις πιο λαμπερές ελπίδες. Με την καταπληκτική επιτυχία εξάσκησαν τα πλέον επίζηλα επαγγέλματα της εποχής. Ο ευφυέστατος Γρηγόριος δίδαξε ρητορική στο Πανεπιστήμιο των Αθηνών. Ο Χρυσόστομος, άριστος χειριστής της ρητορικής, νεαρότατος απέσπασε το θαυμασμό όλου του δικηγορικού κόσμου, ενώ ο Βασίλειος επιβαλλόταν ως επιστήμων και ρητοροδιδάσκαλος στην Καισάρεια .
Όμως, όλη αυτή τη λάμψη την κοσμική που θάμβωνε τους πάντες, γι' αυτούς την επισκίαζε ο λαμπρός ήλιος των υψηλών ιδανικών, τα οποία πόθησαν και λαχτάρησαν με πάθος. Στις καρδιές τους είχε ανάψει η φλόγα της αγάπης προς το Θεό και τον άνθρωπο. Έβλεπαν γύρω, τους συνανθρώπους τους να αγνοούν την Αλήθεια. Να ζουν μέσα στην ειδωλολατρία. Να δίνουν τα πρωτεία στη σάρκα και την ύλη και να περιφρονούν το πνεύμα. Έβλεπαν τη φοβερή ανατροπή των αξιών που είχε γίνει στην κοινωνία, όπου οι άνθρωποι επιζητούσαν το ατομικό τους και μόνο συμφέρον. Έβλεπαν τους νέους να τρέπονται προς τα επαγγέλματα τα προσοδοφόρα με τα οποία θα πλούτιζαν εύκολα. Τα έβλεπαν όλα αυτά και η καρδιά τους θλίβονταν. Τα έβλεπαν όλα αυτά και η φλόγα άναβε μέσα τους για την αποκατάσταση των αξιών. Γι' αυτό δε δίστασαν να φράξουν μόνοι τους κάθε δρόμο που οδηγούσε προς τα κοσμικά αξιώματα και να σταθούν στις επάλξεις του πνεύματος. Ολόφωτο ιδανικό πρόβαλε μπροστά τους το να γίνουν κοινωνικοί εργάτες. Να σταθούν στο πλευρό των συνανθρώπων τους και να τους δείξουν το δρόμο το σωστό. Ένας πόθος ιερός πυρπολούσε και συγκλόνιζε τις καρδιές τους. Πώς θα μπορέσουν να υψώσουν την πνευματική στάθμη της κοινωνίας. Πώς θα μπορέσουν να στρέψουν το νου και την καρδιά τους όλη, προς το πνεύμα, πάνω από τη σάρκα και την ύλη προς το Θεό, προς τη ζωή της τιμιότητας και της αγνότητας. Αυτός ο πόθος τους έδινε φτερά, σπίθιζε το πνεύμα τους, χρύσωνε το στόμα τους, τους ανέδειξε γίγαντες του πνεύματος και της σοφίας και τους έδωσε κάθε δικαίωμα να απευθύνουν σε μας σήμερα το μεγάλο μήνυμά τους.
Άνθρωποι του 2012 μας λένε:
«Λαχταρήστε με πάθος τα μεγάλα ιδανικά. Επιθυμήστε τη ζωή του πνεύματος. Υψώστε το ανάστημά σας αντίθετα προς το υλιστικό πνεύμα και ρεύμα της εποχής. Γίνετε δημιουργοί ενός νέου κόσμου, μιας καινούριας νοοτροπίας. Δώστε ψυχή στον άψυχο τεχνικό πολιτισμό. Γίνετε οι γέφυρες που θα ενώσετε τους ανθρώπους με το Θεό. Μη σέρνετε τα βήματά σας στα πεζοδρόμια της κοινής ζωής».
Το δεύτερο μήνυμά τους, εξίσου φλογερό και δυνατό.
Μείνετε σταθεροί και άκαμπτοι στις αρχές σας.
Γίνετε αληθινά ανδρείοι και ηρωικοί. Ειδικότερα στις μέρες μας που τα πάντα γύρω μας καταρρέουν. Που τα πάνω έρχονται κάτω. Που η απάτη θεωρείται λεβεντιά. Που η κλεψιά και η κατάχρηση έγιναν συνήθεια' κοντεύουν να γίνουν νόμος. Δε μας το λένε αυτό με τα λόγια τους μόνο οι τρεις Ιεράρχες. Με τις διδασκαλίες τους και τις διδαχές τους. Μας το λένε κυρίως και προπαντός με τη ζωή τους.
1. Όταν ο Μόδεστος εκπρόσωπος του αυτοκράτορα Ουάλεντα διατάχθηκε να αναγκάσει τον Μ. Βασίλειο να υποχωρήσει στην Ορθόδοξη πίστη του και να γίνει αιρετικός, βρήκε άκαμπτη άρνηση. Ο έπαρχος τότε, έκπληκτος για την τόση ανδρεία του Μεγάλου Βασιλείου του λέγει: «Τέτοιους τολμηρούς λόγους ποτέ δεν άκουσα από κανέναν επίσκοπο». Και ο Μέγας Βασίλειος του απαντά: «Ίσως γιατί ποτέ δε συνάντησες αληθινό επίσκοπο». Και όταν ο έπαρχος τον απειλεί ο γενναίος Ιεράρχης απαντά: Όταν πρόκειται για την πίστη : «Πυρ και ξίφος και θήρες και οι τας σάρκας τέμνοντες όνυχες, τρυφή μάλλον ημίν εισί η κατάπληξις» (Φωτιά, θηρία και βασανιστήρια, όχι μόνο δε μας φοβίζουν, αλλά και μας ευχαριστούν).
2. Ο συμμαθητής και συναθλητής του Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός, όταν βρέθηκε μόνος στην Κωνσταντινούπολη, όλοι οι παράγοντες τον πιέζουν να υποχωρήσει. Να συμβιβαστεί. Εκείνος όμως αναλαμβάνει αγώνα σκληρό. Ούτε ένα γιώτα δε χαρίζει στους εχθρούς της πίστεως. Άκαμπτος εναντίον της φοβερής αίρεσης του Αρειανισμού κατόρθωσε να επιτύχει περήφανο θρίαμβο. Πρώτον μείωσε τη δύναμη των Αρειανών σχεδόν στο μηδέν και δεύτερον, όταν τον παραζόρισαν παραιτήθηκε.
3. Εκεί όμως που σταματά η γλώσσα και δε βρίσκει λόγους να εκφραστεί, είναι η καταπληκτική σταθερότητα του Ιερού Χρυσοστόμου. Ούτε το ειδωλολατρικό περιβάλλον της εποχής του, ούτε η ξεχαρβαλωμένη κοινωνία της Κωνσταντινούπολης, ούτε οι απειλές των ισχυρών του κράτους κατόρθωσαν να τον μετακινήσουν έστω για μια στιγμή από τη σταθερότητα στις αρχές και στις αλήθειες του Ευαγγελίου. Αυτός ο αγαθότατος και επιεικέστατος άνθρωπος έναντι των μετανοούντων αμαρτωλών, όσες φορές βρισκόταν απέναντι στην κακία, τη βία και τις καταχρήσεις των ισχυρών της ημέρας ή την υποκρισία των κατεχόντων, τότε μεταβαλλόταν σε πύρινο, αδυσώπητο και ακατάσχετο αγωνιστή και μαχητή. Δεν τον ενδιέφερε αν οι κεραυνοί έπλητταν τους μεγιστάνες και βασιλείς. Δεν τον φόβιζε η θύελλα και το φοβερό μίσος που προκαλούσαν εναντίον του οι έλεγχοί του, κατά της πανίσχυρης αυτοκράτειρας Ευδοξίας ή εναντίον αναξίων κληρικών. Κατάπληκτοι μένουν οι μελετητές της ιστορίας μπροστά στο ακατάβλητο και άνευ προηγουμένου θάρρος, του κατά τα άλλα ισχνού μικρόσωμου και ασθενικού Χρυσοστόμου. Και εξορίστηκε μεν τότε ο ιερός Χρυσόστομος γι' αυτή τη σταθερότητα στις αρχές του. Έχει όμως από τότε πατρίδα του την καρδιά κάθε αγωνιστή.
Είναι ανάγκη το σύνθημα αυτό της σταθερότητας στις αρχές μας να αντηχήσει σήμερα ως τα κατάβαθα του εσωτερικού μας κόσμου.
Να ενθαρρυνθούμε για να βαδίσουμε θαρραλέα, σταθερά και αποφασιστικά: να βαδίσουμε στην πορεία του πνεύματος των μεγάλων αξιών της ζωής. Γιατί είναι γεγονός πως στον αγώνα της ζωής πολλοί είναι εκείνοι που ζητούν από μας να κάνουμε αβαρίες πολλές, που θέλουν να κάμψουν τον τίμιο χαρακτήρα και να προδώσουμε τις αρχές του πνεύματος. Σ' αυτές τις ώρες, στις οδυνηρές ίσως αυτές ώρες ας φέρουμε επίμονα στη θολωμένη από τα διλήμματα σκέψη μας τις μεγάλες μορφές που είδαμε σήμερα. Τις μορφές που αντιμετώπισαν φουρτούνες, συνάντησαν δολοπλοκίες, βρήκαν ανθρώπους πανίσχυρους που ζήτησαν να τους κάμψουν και όμως τίποτα δε στάθηκε ικανό να σβήσει τη φλόγα της πύρινης καρδιάς τους. Έμειναν ακλόνητοι χωρίς υποχωρήσεις και συμβιβασμούς με τη συνείδησή τους. Τράβηξαν μπροστά παρά τις θύελλες και τις καταιγίδες. Και στάθηκαν σταθεροί στις αρχές τους, σταθεροί στην πορεία τους.
Στις δύσκολες λοιπόν στιγμές της ζωής μας και του έθνους μας, μέσα στη δίνη της οικονομικής κρίσεως, στην απογοήτευση από τη φτώχεια και την ανέχεια, στην πίεση της τρόικας και των αγορών, ας αφήνουμε να περνούν από τη σκέψη μας οι μεγάλες αυτές μορφές που σιωπηλά αλλά εύγλωττα μας ψιθυρίζουν. Μη λυγίζεις. Στάσου βράχος. Μείνε σταθερός. Μόνο έτσι θα φτάσεις στη νίκη, στην πραγματική επιτυχία και δημιουργία.
Αυτά είναι τα μηνύματα: της αφοσίωσης στα μεγάλα ιδανικά και σταθερότητας στις αρχές μας που μας στέλνουν οι 3 μεγάλοι Ιεράρχες της σημερινής ημέρας.
Τα μηνύματα αυτά δεν πρόκειται να τα δημοσιεύσουν οι καθημερινές εφημερίδες, δεν πρόκειται να πάρουν κυρίαρχη θέση στα νέα της ημέρας, γιατί δεν προέρχονται από τις τρέχουσες διασκέψεις των μεγάλων της γης. Όμως τα μηνύματα αυτά ενδιαφέρουν όλους μας. Γιατί είναι διάγγελμα που απευθύνουν «τα χρυσά στόματα του λόγου», «οι παμμέγιστοι διδάσκαλοι της οικουμένης», οι ζωντανές και αθάνατες μορφές των Τριών μεγάλων Ιεραρχών. Όχι με την πέννα τους, όχι με τις εφημερίδες, αλλά με την αγία προσωπικότητά τους, με τη φωτεινή ζωή τους και την καταπληκτική τους δραστηριότητα.
Αποτελεί δε ευχή όλων μας: να αξιωθούμε να δούμε και μέσα από τις δικές σας τάξεις να αναπηδήσουν οι σύγχρονοι Γρηγόριοι και Βασίλειοι και Χρυσόστομοι, οι μεγάλοι διδάσκαλοι της Παιδείας και του Γένους, οι αληθινοί εργάτες της εκκλησίας του Χριστού, οι κυβερνήτες της χώρας και πολιτικοί ηγέτες, που θα ανασυνδέσουν τις γέφυρες, οι οποίες οδηγούν τον άνθρωπο, στην πραγματική ζωή του πνεύματος που είναι ο Θεός, και στις μεγάλες αξίες που ανέκαθεν καθοδηγούσαν τη ζωή μας.
Ας ακολουθήσουμε τους τρεις μεγάλους Ιεράρχες μας. Είναι η μόνη ελπίδα για την εποχή μας. Είναι η μόνη πορεία που οδηγεί σε διέξοδο από τα ασφυκτικά αδιέξοδα.